Gazetelerde okuduk. Alman psikolog Heiner Rindermann bir araştırma yapmış.

Ülkelerin IQ (zeka) seviyelerini ölçüp, Dünya IQ Haritası’nı çıkartmış.

Türkiye ortalama 88 puanla Avrupa’da en alt sıralarda (37. sırada). Yani, 90-110 aralığında olan normal zeka seviyesinin altında.

Bu ne anlama geliyor? Türk insanı gerçekten zeki değil mi? Zekası ortalamanın altında mı?

IQ NE ÖLÇER?

Psikolog Peter Wason, insanların muhakeme gücünü ölçmek için ünlü Wason Testini geliştiriyor.

Soru şu: Dört kart var. “Kartın bir yüzünde çift sayı varsa, diğer yüzünde sessiz harf vardır.” kuralını ispatlamak için hangi kartları çevirmeniz gerekir?

Biraz düşünün.

3 8 B A

Çözmekte zorlanmış olabilirsiniz.

YAŞAM İÇİNDE ZEKA

Peki, soruyu şu şekilde sorsam?

4 kart var. Kartın bir yüzünde kişinin yaşı, diğer yüzünde de içtiği içecek yazıyor. “Bir kişi alkol alıyorsa, 18 yaş üstü olmalı.” kuralını ispatlamak için hangi kartları çevirmeniz gerekir?

21 16 Kola Bira

Bunu hemen çözmüş olmalısınız. Kola veya 21 yazan kartları çevirmenize gerek yok. Bira ve 16 yazan kartları çevirirsiniz. Birinci sorunun mantığıyla tamamen aynı.

Peki, neden ilk soruyu çözmekte zorlanırken, ikinci soruyu rahat çözüyoruz?

MUHAKEME GÜCÜ

Birinci soru soyut düşünme ve muhakeme gücü gerektirirken, ikinci soru gerektirmiyor. Sadece yaşantı ve deneyim gerektiriyor.

Peki, IQ testi neyi ölçüyor?

Birinci sorunun gerektirdiği soyut düşünmeyi ölçüyor (Farklı boyutları da ölçse temelde soyut düşünme ön planda).

Birinciyi çözemeyen ama ikinciyi çözen kişiye aptal diyebilir miyiz? Asla.

Ne deriz? Sadece soyut düşünme gücünü okulda geliştirememiş, deriz.

TAVŞAN VE TAZI

İlkokul çocuklarına tavşan ile tazı arasındaki ilişki soruluyor.

Çocuklar ikisi de hayvan veya ikisinin de dört ayağı var, diyor.

Aynı soru eğitim almamış yaşlı insanlara sorulunca, “Tazı, tavşanı yer.” diyor.

Farklı yanıtlar veriyorlar.

Çünkü çocuklar tavşanı ve tazıyı hiç görmeden sadece soyut olarak öğreniyor. Kategorileştirme, sınıflandırma ve sayılandırma gibi soyut işlemler yapıyor.

Ama yaşlı insanlar deneyimlerine bakarak yanıt veriyor. Direkt gerçek hayattan.

Bu yaşlı insanlara aptal ya da bu çocuklar daha zeki diyebilir miyiz? Hayır.

Ama IQ testleri, bu çocuklar, eğitim almamış yaşlılardan daha zekidir, diyor.

İnsanları yanıltıyor.

EĞİTİM VE ZEKA

Sonuç olarak, IQ testi okulda öğretilen soyut düşünceyi ölçüyor. Zekanın yaşamsal boyutunu ölçmüyor.

Zaten IQ puanı en yüksek ülkelere bakınca, bunu çok net görüyoruz.

Eğitim seviyesi yüksek olan ülkeler IQ sıralamasında da en üstlerde. PISA’da birinci olan Finlandiya burada da birinci.

Bizim eğitim sistemimiz çocukların muhakeme yeteneğini geliştirmeye yönelik olmadığı için, bu testlerde doğal olarak düşük alıyoruz.

Halbuki günlük hayata bağlı sorun çözmeye baksalar, biz en üst sıralarda çıkarız.

Kısacası, biz aptal değiliz, sadece çok kötü eğitiliyoruz.

İşin acı tarafı bunu dert edinen siyasetçi de yok.

3 Temmuz 2014