Dinleyicilerden bir tanesi “Övgü gereklidir.” diyor.

“Neden?” diye soruyorum.

“Çocuğu cesaretlendirir.” diyor.

“Peki, neden çocuğu cesaretlendirme ihtiyacı duyuyorsunuz?”

“Daha iyi yapsın, öz güveni artsın diye.” diyor.

Gerçekten bu böyle midir? Övgü gerçekten cesaretlendirir mi? Öz güveni arttırır mı?

ARAŞTIRMA

Bir araştırmada, çocuklar sınıfta ders işleyen bir öğretmenin videosunu izliyor.

Sonra bu çocuklara soruluyor: Bu sınıfta en başarılı öğrenciler hangisi?

Çocuklar büyük oranda sınıfın başarılı öğrencilerini tahmin edebiliyor.

Neye bakıyorlar biliyor musunuz? Öğretmenin, bir çocuğu ne kadar övdüğüne.

Peki sizce, öğretmen hangi çocukları daha çok övmüştür? Başarılı olanları mı yoksa olmayanları mı?

BAŞARISIZLAR ÖVÜLÜYOR

Öğretmen başarılı olmayan öğrencileri daha çok övüyor. Neden?

Çünkü onları cesaretlendirmeye çalışıyor.

“Başarılı öğrenciler zaten iyi yapıyor. Onları cesaretlendirmeye gerek yok.” diye düşünüyor.

GİZLİ MESAJ

Çocuklar da bu mesajı hemen alıyor, “Öğretmen beni cesaretlendiriyor çünkü çok becerikli değilim. ” diyorlar.

Hatta öğretmenler bu çocuklar için “süper” veya “mükemmel” gibi abartılı övgüleri daha çok kullanıyor.

Çocuk kendisinden şüphe duymaya başlıyor. Öz güveni azalıyor.

Spor hocam ben kolay bir hareket yaparken “Hadi yapabilirsin!” demişti ve bozulmuştum. Çünkü ben yapabileceğimi düşünürken, o yapamayacağımı düşünmüştü.

Kısacası övgü öz güveni arttırmıyor, tam tersine azaltıyor. Çünkü düşük beceri mesajı veriyor.

Kimse Fazıl Say’ı cesaretlendirme ihtiyacı duymaz.

Peki, öz güveni ne arttırır?

YAPABİLME

Öz güvenin temelinde iki unsur var: öz beceri ve öz değer. (Öz değeri sonra yazacağım.)

Yapabilen ve becerebilen çocuk kendine güvenir. Peki, övgü bir çocuğun becerisini arttırır mı?

Hayır.

Çünkü övgü bilgi sunmaz. Yani, kişinin performansıyla ilgili geri bildirim vermez. Sadece olumlu yargıda bulunur.

Beceriyi geliştiren mekanizma geri bildirimdir.

Unutulmamalıdır ki öz güven asla dışarıdan verilemez. Öz güven, zamanla inşa edilir.

ÖRNEK

İyi resim yapan bir çocuğa “Aferin çok güzel olmuş!” demek, övgüdür;
“Aferin, farklı renkler kullanmışsın.” demek geri bildirimdir.

(“Aferin” duruma bağlı olarak övgü de olabilir, doğru yoldasın anlamında geri bildirim de.)

Birincisi över, ikincisi geliştirir. Çünkü çocuk bir resmi iyi yapan unsuru öğrenir.

Gelişim de öz güveni arttırır.

ÖZ GÜVEN VERİLMEZ

Kısacası övgü; düşük beceri mesaj verdiği için öz güveni olumsuz, geri bildirim kişiyi geliştirdiği için olumlu etkiler.

Çocuğun eğitiminde de bu yüzden övgü değil, geri bildirim kullanılmalıdır.

(Övgü yerine kullanılması gereken diğer söylemleri de sonra yazacağım.)

4 Eylül 2014