Bazı insanlar sık sık yaptıklarıyla veya kendileriyle gurur duyar.

Gurur duymak gerçekte ne anlama gelir?

Acaba ‘gurur’ gerçekten sağlıklı bir duygu mudur?

UTANÇ DUYGUSU

Çocukluk dönemlerinde yaşanan eksiklikler, bazı insanlarda utanca dönüşür.

Bazı insanlar diyorum, çünkü her eksiklik; utanç duygusu yaratmaz.

Peki, eksikliği utanca dönüştüren ne?

Yargılanma.

Eğer kişi eksikliklerinden dolayı yargılanırsa, bu eksiklik utanca (yara) dönüşür.

Örneğin, fakir bir çocuk fakirliğinden dolayı yargılanırsa; fakir olmaktan utanmaya başlar. Yargılanmazsa, fakirlik onun için bir utanç kaynağı olmaz.

Peki insanlar, bu utanç duygusuyla nasıl mücadele eder?

UTANÇLA KAÇARAK BAŞ ETME

Bazı insanlar utanç duygularını yenemeyeceklerini düşündükleri için mücadele etmezler.

Kendi kabuklarını çekilerek utanç duygusuyla yaşarlar.

Örneğin, yetersiz (utanç) olduğunu düşünen bir kişi, bu utancı yenemeyeceğini düşünürse, başarmayı denemek bile istemez ve hayatını ‘tembel’ olarak sürdürür.

‘Var olmaktan’ utanan kimse, çekingen ya da utangaç olur. (Durumsal çekingenlikten bahsetmiyorum.)

UTANÇLA SAVAŞARAK BAŞ ETME

Bazı insanlar da çalışarak utanç duygusunu yenmeye çalışır.

Örneğin, fakirlikten utanan bir kişi, çalışarak zengin olmaya çalışır.

Yetersizlikten utanan bir kişi, başarılı veya mükemmel olmaya çalışır.

Şişman olmaktan utanan bir kişi, zayıflayarak bu duyguyu yenmeye çalışır.

Güçsüzlükten utanan kişi, güç (koltuk, mevki gibi) peşinde koşar.

Fiziksel görüntüsünden utanan kişi, güzel kızlarla / yakışıklı erkekler çıkmaya çalışır ve bunu anlatır.

Peki, bir kişi çabası sonucunda utanç duygusunu yenerse, ne hisseder?

İşte bu duygunun adı, gurur.

GURUR

Yani gurur; utancı yenmek için kullanılan bir duygudur. Bir nevi yara bandıdır.

Bir kişinin utancı (yarası) yoksa, gurur duygusuna da ihtiyacı yoktur. (Tabii ki her insanda yara vardır. Önemli olan bunun sayısı ve kişinin farkındalığıdır.)

Gurur kişide, utancı yenmek için kullanılan en temel baş etme mekanizması olursa, kibre dönüşür.

Peki, fakirlik / yetersizlik utancı olmayan ama buna rağmen zengin / başarılı olan insanlar ne hisseder?

SEVİNÇ

Bu insanlar gurur değil, sevinç/mutluluk (contentment) hisseder.

İkisi de olumlu duygu olduğu için karıştırılır ama aslında ikisi birbirinden farklıdır.

Bir müsabakayı kazanan sporcu, iki elini kaldırıp, “Yeeehhh” diye çığlık atar. Bu gururdur.

Gurur hisseden kişi, bunu gösterme ve anlatma ihtiyacı duyar. Kendisini üstün görür.

Hatta bazı durumlarda bunu fiziksel olarak da sergiler ve bedenini tavus kuşu gibi büyütür.

DEĞER VE ETKİ

Ama arkadaşının sorununu çözen kişi, yardımcı olduğu için “Yeahh! Yaşasın yardımcı oldum!” diye çığlık atmaz. Bu gurur değil, mutluluktur. Çünkü yardımı her hangi bir utancı yenmek için yapmamıştır.

Bu insanlar için başarı veya statü, etki ve değer yaratmanın sonucu olarak gelir.

Kaynakları utanç değil, değerdir. Sonuç da gurur değil, sevinçtir.

FARKINDALIK

Kısacası  gurur duyduğunuz anlarda, “Şu anki gurur duygum bendeki hangi utancı örtüyor?” sorusunu sorarak, kendinizdeki yaraları keşfedebilirsiniz.

Yaraları gurur aracıyla keşfetmek, çok daha kolaydır. Çünkü utanç duygusunu keşfetmek zordur.

Yaraları keşfettikçe ve onları kabul ettikçe, iyi hissetmek için gurur duygusuna ihtiyacınız kalmaz.

Daha bütün hisseder ve etki yaratmaya başlarsınız.

Bu da size sadece sevinç değil, aynı zamanda neşe getirir.

NOT 1: Bu arada çocuklarla gurur duymak da aynı şekilde işler. Çocukları kendilerinin uzantısı veya kimliklerinin bir parçası olarak gören ebeveynler, çocuklarıyla sık sık gurur duyar ve bazen de onlar adına utanır. Bunu başka bir yazıda detaylı ele alacağım.

NOT 2: Kendinden utanmak ile yaptığından utanmak (içinde rezil olmak da vardır) farklı durumlardır. Onu da başka yazıda ele alacağım.

20 Temmuz 2017