Prof. John Gottman, çiftlerin diyaloglarını 3 dakika dinledikten sonra, onların ayrılıp ayrılmayacağını %87 doğruluk ile tahmin edebiliyor.

Nasıl tahmin ediyor?

Daha önce yazdığım gibi dört davranışa bakıyor: eleştiri, aşağılama, savunma ve susma. Bu dört davranış varsa, ayrılma ihtimalleri yüksek oluyor.

(O yazıyı bu linkten okuyabilirsiniz. www.hurriyet.com.tr/yazarlar/13877747.asp)

Peki, hangi tutum, bu dört davranışı doğurur?

NİYET YÜKLEME

Mutlu insanların ne yaptıkları kadar, ne yapmadıkları da önemli.

İlişkilerinde mutlu insanlar ne yapmıyor? Bu kişiler insanlara niyet yüklemiyor.

İlişkilerinde mutsuz olan insanlar ise, olumsuz durumlarda karşıdaki kişiye  olumsuz niyet yüklüyor.  Ben senin niyetini biliyorum, der gibi. (Sormadan, nasıl bilebilirsin ki?)

Örneğin, birisine mesaj attınız ve iki saat size dönmedi.

Mutlu insan, kişinin geri dönmeme sebebini merak ediyor ve herhalde yoğundur diye düşünüyor, ama mutsuz insan hemen ikinci mesajı gönderiyor: “Ne oldu? Küstük mü?”

Yanıt vermeme eylemini olumsuz yorumluyor ve o kişiye de olumsuz niyet yüklüyor.

YANLIŞ BİR ŞEY Mİ YAPTIM?

Müdür, günaydın demediyse, mutsuz kişi hemen bu duruma olumsuz anlam yüklüyor.

Hatta “Acaba yanlış bir şey mi yaptım?” diye kendine soruyor. Kendisiyle hiçbir ilgisi olmayan bir durumda bile kendisini suçlayabiliyor.

Ama ilişkilerinde mutlu olan insanlar, pozitif tutum ve bir öğrenme hali içinde yaşıyor. Olaylara olumsuz anlam yüklemektense, var olan durumu anlamaya çalışıyor.

Örneğin, müdürün dalgın olduğu için günaydın dememiş olabileceği ihtimalini düşünüyor ya da bu durumu sadece nötr bir durum olarak kabul ediyor.

Aslında niyeti gerçekten de kötü olabilir. Ama bu durumda bile önemli olan tarafsız ya da olumlu bir tutuma sahip olmak.

Peki, insanlar neden kötü niyet yükler?

NEDEN KÖTÜ NİYET YÜKLENİR?

Mutsuz insan mümkün olan en kötü niyeti yüklüyor çünkü kararını durumların kendisinde bıraktığı etkiye göre veriyor.

Mesaja dönülmemesi kendisinde olumsuz bir duygu yarattığı için, kişinin niyeti de olumsuzdur/kötüdür, diye varsayıyor. İyi niyetler de olumsuz etki yaratabilir.

Peki, niyet yükleyen insanlar bu tutumu nereden öğreniyor?

AİLE FAKTÖRÜ

Bu tutumun temeli ailede atılıyor.

Çocuğunu sürekli eleştiren veya onları değersiz gören aileler, çocuklarında “bende bir sorun var” duygusu yaratıyor.

Bu duyguyla yetişen çocuk, istediklerinden farklı gelişen durumları olumsuz algılama eğiliminde oluyor. Olumsuz durumları da kendi değersizliklerinin bir ispatı olarak görüyor. Yani, kendi değersizliklerini kendilerine ispatlamaya çalışıyor. Yoksa bilişsel çatışma yaşarlar.

BİR DURUM SADECE BİR DURUMDUR

Aslında bir durum sadece bir durumdur. Onu olumlu ya da olumsuz kılan bizim tutumumuz.

Bazen işinizi kaybetmeniz bile, olumlu bir durum olabilir. Hayal ettiğiniz işleri yapmak için bir fırsat yaratır.

MUTSUZLUK VE NİYET YÜKLEME

İşte ilişkilerin ana düşmanı olan dört davranışın altında yatan tutum, durumlara olumsuz anlam ve insanlara kötü niyet yükleme tutumu.

Bu tutuma sahip insanların mutlu olması da sağlıklı ilişki yaşaması da zorlaşır.

Hem mutlu olmak hem de mutlu çocuklar yetiştirmek için, her zaman öğrenme ve durumları nötr veya olumlu algılama halinde olmak gerekir.

4 Temmuz 2013