Bana en çok sorulan sorulardan bir tanesi şu:  “İki çocuğum da aynı evde büyüdü. İkisini de biz büyüttük. Ama ikisi de birbirinden çok farklı. Neden acaba?”

Bu sorunun hem basit hem zor yanıtları var. Basit yanıtlarla başlayalım. En sonda da zor yanıtı paylaşacağım.

KİŞİ SAYISI

Aslında iki kardeş aynı ailede büyümez.

İlk çocuk, üç kişilik bir ailede büyür. İkinci çocuk, dört kişilik bir ailede büyür.

İkinci çocuğun aileye katılması, evin tüm sosyal dinamiklerini değiştirir.

Her yıl tatile giden üç arkadaşa; dördüncü bir kişi eklenirse, gittikleri yer aynı olsa da dinamikler ve deneyimler değişir.

DOĞUM SIRASI

İki çocuklu bir ailede, birinci ve ikinci çocuk farklı sorunlarla uğraşır.

İkinci çocuk doğduktan sonra, ilk çocukla geçirilen zaman azalır. Çocuk bunu sevgi ve ilgi kaybı olarak yorumlayabilir, özellikle de evde yapay sevgi varsa.

Küçük çocuk da büyüğe verilen ayrıcalıklar, kendisine verilmediği için değersiz hissedebilir.

Aynı ailede yaşasa da iki çocuk iki ayrı sorunla uğraştığı için iki çocuk farklı dinamikle büyür.

CİNSEL FARKLILIK

Ailenin cinsiyetle ilgili değer yargıları, çocuklara yansır.

Çocuklardan bir tanesi kız, diğeri erkekse; aile onlara farklı davranır.

Özellikle aile, toplumsal normlardan çok etkileniyorsa, haksız yere kıza daha baskıcı olabilir.

DENEYİM

Aileler bilinçli olarak çocuklara farklı davranabilir.

Büyük kızına çok baskıcı davranan anne başarısız olunca, küçük kızına daha toleranslı davranmayı seçebilir.

Böylelikle iki kız da çok farklı kimliklerle büyür.

STRES SEVİYESİ

Ailenin stres seviyesi de çocukları farklı etkiler.

Birinci çocuk büyürken; ailede bir travma ya da stres yoksa, çocuk daha huzurlu ve sevgiyle büyür. Ama ikinci çocuk sırasında aile bir stres yaşarsa, bu küçük çocuğu daha çok etkiler.

Bir baba anlattı. İkinci çocuğu büyütürken kendisi iflas etmiş ve küçük çocuğuna istediklerini alamamış. Dolayısıyla suçluluk duygusundan küçük çocuğuna daha toleranslı davranmış.

DIŞ FAKTÖRLER ve MİZAÇ

Ailede büyükbaba veya büyükanne varsa ve çocuklardan bir tanesi onlarla daha çok vakit geçiriyorsa, çocuk okulda bir öğretmeninden etkilendiyse, o çocuk diğerinden farklı büyüyebilir. Tabi ki büyümede çocuğunuzun mizacı da etkili olabilir.

Asıl şimdi gelelim, sorunun zor yanıtına.

ÇOCUKLARA SORUN YÜKLEME

Bana göre çocukların farklı büyümesinin en önemli sebebi bu.

Anne veya baba kendisinde olan sorunları çoğu zaman çocuklarına da yükler. Ama farklı çocuklara farklı sorunlar yükleyebilir.

Örneğin, annenin “terk edilme” ve “başarısızlık korkusu” varsa, bu korkunun bir tanesini büyük çocuğuna, diğerini küçük çocuğuna yükleyebilir.

Büyük çocuk başarılıdır. Annesiyle başarı odaklı bir sorun yaşamaz ama çocuk bir gün geziye gider ve anneyi tüm gün aramaz. Anne endişelenmeye başlar. Çocuk eve gelince anne çocuğa bağırır ve şiddetle kızar. Böylelikle de büyük çocuk anneye bağımlı yetişmeye başlar. Terk edilme korkusunu çocuğa da yüklemiş olur.

Küçük çocuk annesinden çok ayrılmaz. Ayrılmadığı için de anne terkedilme korkusuna dayalı bir endişe yaşamaz. Ama küçük çocuk bir şeyi kötü yaptığı zaman, annede başarısızlık korkusuna dayalı endişe tetiklenir. Çocuğuna kızar. Başarısızlık korkusunu da böylelikle bu çocuğa yüklemiş olur.

Bazen sadece bir deneyim bile bir sorunu çocuğa yüklemeye yeter.

FARKLI BÜYÜME

Kısacası, aslında çocuklar aynı ailede büyümez. Her çocuk ayrı bir dinamik getirir. Anne ve baba kendi stres seviyesinden veya bilinçli seçiminden dolayı çocuklara farklı davranabilir.

En önemlisi de anne ve babalar bilinçsiz olarak farklı çocuklara farklı korkularını yükler. Çocuklar da bu sebeple farklı büyür.

Onun için aileler sahip olmak istedikleri çocukları değil, sahip olduğu çocukları yetiştirmelidir.

28 Nisan 2016