Çoğu aile, çocuğunun ergenlik döneminde olduğunu ve bundan dolayı sorun yaşadığını söylüyor.

Peki ‘Ergenlik sorunu’ diye bir şey gerçekten var mı?

İlk önce ergenlik döneminde yaşanan değişikliklere bakalım.

Ünlü araştırmacı Daniel Siegel’e göre ergenlerde dört temel değişiklik oluyor.

YENİLİK ARAYIŞI

Bu dönemde beynin dopamin salgısı artıyor. Bundan dolayı da ergenler, sürekli yenilik peşinden koşuyor. Yani; riskli, saldırgan ve dürtüsel davranışlarında artış oluyor.

DUYGUSAL YOĞUNLUK

Beynin duyguları yöneten kısmı daha aktif hale geliyor; çünkü beynin ön kısmı, duygu bölümünü yönetecek fiberleri gönderemiyor.

Bu sebeple olaylar, ergenlerde yetişkinlere göre daha duygusal tepkiler yaratıyor.

YARATICILIK

Ergenlik döneminde beyinde hem ‘budama’ yaşanıyor hem de ‘myelin katılaşması’ oluyor.

Yani; beyin, farklı bölgeler arasındaki entegrasyonunu arttırıyor. Ama bu entegrasyon süreci öncesi beyin, farklı fikirler arasında daha çok bağlantı kurabiliyor. Yani ergen, daha yaratıcı oluyor.

İLİŞKİ İHTİYACI

En önemli değişiklik de yaşıtlarla ilişki kurma ihtiyacının artması. Bunun da sebebi dopamin. Araştırmalar gösteriyor ki yaşıtlardan alınan olumlu onay, dopamin salgılanmasına sebebiyet veriyor

Şimdi soru şu: “Tüm bu değişiklikler olumlu mudur yoksa olumsuz mudur?”

Duruma göre değişir.  Nasıl mı?

İNSANLIK TARİHİ ve EVLENME

Ergenlerdeki bu değişimlerin bir amacı var.

Türkiye İstatistik Kurumu’na göre günümüzde ortalama evlenme yaşı kadınlarda 24, erkeklerde 27.

Ama insanlık tarihine bakınca (100 bin yıl öncesi ve sonrası), evlenme yaşı kadınlarda regl dönemi sonrası, erkeklerde ortalama on altıydı.

İnsanın fizyolojisi ve beden yapısı evlenme sürecini, yani ebeveynden ayrılmayı ve yeni eşe bağlanmayı kolaylaştırmak için, bu dönemde ilişki kabulünü artıracak mekanizmayı kurdu.

Aynı zamanda genç çiftler birbirine bağlansın diye duygusallığı arttırdı. Zaten bundan dolayı ilk aşklarımız lise çağında değil midir?

Yeni evlenen gençler kendine bakabilsen diye; saldırganlığı, risk almayı, ve yaratıcılığı arttırdı.

Yani tüm bu değişiklikler hayatta kalmak için gerekli, hatta olmazsa olmazlardı.

GÜNÜMÜZÜN SORUNU

Peki sorun ne?

Bu değişiklikler geçmişte avantaj sağlarken, günümüzde sorun olmaya başladı.

Çünkü ergenler yeni bir yaşam kuramıyor, yaratıcı olmalarına izin verilmiyor, sınıflarda tutuluyor, yeni kimlik oluşturamıyor ve ailelerin taleplerine uymak zorunda kalıyor.

Kısacası, ergenlik geçmişte sorun değilken, günümüzde sorun olmaya başladı.

Peki öyleyse, günümüzde neden bazı ergenler bu sorunları yaşamıyor?

AİLE ve ÇOCUK İLİŞKİSİ

Yukarıda söylediğim gibi ergenlik dönemindeki değişikliklerin özünde duygu yoğunlaşması, onay ihtiyacı ve dürtüsellik yatıyor.

Çocuk küçük yaşta duygularını yönetmeyi öğrendiyse, duygu patlamasının olduğu bu dönemi kolayca yönetebiliyor. Böylece ergenlik dönemi, sorun olmaktan çıkıyor. Tam tersi, avantaj oluyor.

Ama çocuğun çocukluk dönemi sıkıntılı geçtiyse ve duygularını yönetmeyi öğrenmediyse, ergenlik dönemini de yönetemiyor ve ergenlik büyük sorun oluyor. Peki, bu durumda ne yapmalısınız?

ERKEN YAŞ DÖNEMİ

Çocuğunuzun ileride ergenlik sorununu yaşamaması için, ona şimdiden sevgiyle yaklaşmalı, ‘gerçek ilişki’ kurmalı, onu dinlemeli ve anlamalı, duygularını ifade etmesine izin vermelisiniz.

Çocuğunuz ergense ve sorun yaşıyorsanız, asla ama asla onla güç savaşına girmeden, kendini ifade etmesine ve yeni kimlik oluşturmasına yardımcı olmalısınız. Kendisini bulabileceği yeni etkinlikler ve alanlar yaratmalısınız.

(Bu arada unutulmamalıdır ki bazı çocuklar, -kaçıngan bağlananlar- korkularından ve baskılardan dolayı ergenlik dönemindeki duygu yoğunluğunu dışa vurmaz. Aile de çocuk sorun yaşamıyor zanneder.  Çocuk sakin olsa da, bu yanılgıya düşmeden onlarla güvene dayalı bir ilişki kurulmalı.)

GÜZEL DÖNEM

Kısacası her birey, ergenlik dönemini yaşar. Bu da kendisi için gereklidir.

Ama ailesiyle güçlü ilişki kuran çocuklar; bu dönemi iyi yönetir. Çocukluğu sorunlu olanlar ise yönetemez.

Ergenliği atlatılması gereken bir dönem olarak değil de, geleceğin temellerinin atıldığı bir dönem olarak görüp, çocuğunuzla sağlam ilişki kurarsanız, bu dönemi birbiriniz için avantaja dönüştürebilirsiniz. Böylelikle herkes mutlu olacaktır.

NOT: Cnntürk’te Emin Çapa ile ergenlerin problemleri üzerine konuştuk. Kesin tarih belli değil ama program bayram haftasında yayınlanacak. Şimdiden iyi seyirler. Instagram hesabımdan duyuracağım. (Bu program gerçekleşmiştir.)

8 Eylül 2016