Aşağıdaki klasik şekli biliyorsunuz.

Hayatımızda olup bitenlerin bazıları ‘kontrolümüz’ altındadır.

Örneğin, davranışlarımız veya yaşam tarzımız kontrolümüzdedir.

Ama bazılarını kontrol edemeyiz.

Kontrol edemediklerimizin bazıları ‘etki’ alanımızdadır, bazılarıysa değildir. Örneğin, iş arkadaşlarımız ‘etki’ alanımızdadır ama Papa etki alanımızın dışındadır (Bazıları için Papa etki alanında olabilir.).

SINIR NEREDE?

Tabii bu üç kavram arasındaki (kontrol, etki ve kontrol dışı alan) sınırlar net değildir.

Öz güveni düşük insanlar; aslında etki alanında olan çoğu şeyi, etki alanı dışında zanneder. Bu da onların harekete geçmesini ve sorumluluk almasını engeller.

O hayata değil, hayat ona müdahale eder. Onun için ‘etki’ ve ‘kontrol dışı’ alanları sürekli test edip, gerçek sınırı bulmak gerekir.

ÇOCUKLAR NEREDE?

Ama bu yazıda asıl anlatmak istediğim konu öz güven değil, ebeveynlik.

Sizce çocuklar, ebeveynler için hangi alandadır?

Siz çocuklarınız bu şekilde hangi alana koyarsınız? Çocuklar sizin için ‘kontrol’ alanında mı, ‘etki’ alanında mı yoksa ‘kontrol dışı’ alanda mıdır?

SAĞLIKLI BAKIŞ AÇISI

Bu soruyu sorduğumda, bazı aileler çocuklarını ‘kontrol’ alanına, bazıları ise ‘etki’ alanına koyuyor.

Eğer çocukları ‘kontrol’ alanına koyuyorsanız, çocuk yetiştirmede çok zorlanabilirsiniz. Sık sık hayal kırıklığı yaşarsınız.

Çünkü bir insan hiçbir zaman başka bir insanı kontrol edemez. Aslında hiçbir canlı hiçbir canlıyı kontrol edemez. Sadece etkileyebilir.

Onun için etkili ebeveynliği belirleyen en önemli düşünce yapısı, çocukları kontrol değil, etki alanında görmektir.

Peki, çocuklar kontrol edilebilecek kişiler olarak görürseniz, ne olur?

KONTROL ALTINDAKİ ÇOCUKLAR

Çocuklarını kontrol altında gören ebeveynler otoriter bir yapı sergiler. Çocuklarına açık ya da gizli baskı yapar.

İlişkilerini çocuğun ihtiyacını değil, kendi ihtiyacını karşılayacak şekilde düzenler.

Çocuk kontrol alanının dışına çıkıp, kendi düşüncesini veya fikrini söylerse; anne ve baba çocuğa kızarak, bağırarak veya nazik manipülasyonlarla tekrar aynı yere sokar.

Çocuk bir birey olarak gelişemez. Kendi kimliğini oluşturamaz.

Çocuk kontrol alanının dışına çıkamadığı için öfkelenir.

Peki, bu çocuk öfkesi ile ne yapar?

ÖFKE

Üç ihtimal var.

İlk olarak; öfke direkt şiddet veya asilik ortaya çıkar. Çocuk saldırgan olur.

İkinci olarak; öfke, pasif saldırganlık olarak ortaya çıkar. Çocuk sessiz kalır ve uysal olur. Ama anneyi ve babayı çaktırmadan cezalandırır. Örneğin, başarısız olarak ailesini cezalandırabilir.

Üçüncü olarak da ailesinin sevgisini kaybetme riskini alamadığı için, öfkeyi içine atar. Bu çocuk için tehlikedir. Neden mi?

ÖFKE SIZAR

Öfke asla içeride kalmaz. Bir şekilde dışa vurum gerçekleşir.

Çocuk gece altını ıslatarak öfkesini bırakır. Rahatlar.

Tuvalete gitmeyi reddederek, kontrolündekileri tutmaya çalışır. Oradaki gücünden vazgeçmez.

Tırnaklarını yer. Tırnaklar saldırı aracıdır. Öfkesini saklamak için saldırı aracını törpüler.

Kendisine zarar verir. Ergenler kollarını jiletler. Çocuklar saçlarını keser ya da kendilerine ufak tokatlar vurur.

(Tabii ki bu davranışların başka nedenleri de olabilir.)

BAKIŞ AÇISI

Kısacası, sağlıklı ebeveynliği belirleyen, ailenin bakış açısıdır.

Çocuklarını kontrol alanında gören aileler; sağlıklı çocuk yetiştirmekte zorlanır.

Kontrol edilen çocuklarda öfke gelişir. Öfkede farklı şekilde çocuğa, aileye ve ilişkilere zarar verir.

Ama çocukları kontrol değil de etki alanında gören aileler, çocuklarının kimliğini kabul eder. Onlara zorla bir şey yaptırmaz. Sadece etkiler.

Bu çocuklar da birey olarak kabul gördüğü için mutlu ve huzurlu büyür.

YAZI 2

Bursa bilim şenliğine katılın!

Veliler bana sık sık “Çocuğuma öğrenme sevgisini nasıl kazandırabilirim?” diye soruyor. Ben de onunla evde beraber deney, bilim ve öğrenme etkinlikleri yaparak diyorum.

5. Türk Hava Yolları Bursa Bilim Şenliği 6 – 7 – 8 Mayıs’ta Bursa Merinos Park’ta yapılacak. (Bu etkinlik geçmiştir.)

Çocuklar bu şenlikte ücretsiz atölyelere katılıp, bilim yapıyor. Geçen yıl 67 ilden 150.000 kişi ziyaret etmiş, 39.000 çocuk atölyelere katılmış.

Bilim şenliğini düzenleyen Bursa Büyükşehir Bilim ve Teknoloji Merkezini gezdim. Hem merkezden hem de merkezi işleten bilim insanlarından inanılmaz etkilendim.

Şenliğe çocuğunuzla mutlaka katılın. Çocuğunuz bilime merak duyacaktır.

Ülkenin geleceği için, bilime merak duyan gençlere ihtiyacımız var.

5 Mayıs 2016