Ders, tarih. Konu, Birinci Dünya Savaşı.

Öğretmen Birinci Dünya Savaşı’nın sebeplerini ve sonuçlarını anlatıyor.

Hem de mükemmel anlatıyor. Çocuklar hayranlıkla dinliyor. Ben de dersi gözlemliyorum. Anlatırken sorular da soruyor.

DÜŞÜNDÜRMEYEN SORULAR

İtilaf devletleri hangileri? Osmanlı hangi cephelerde savaştı?
Hangisi savaşın en önemli sebebi? Osmanlı nasıl savaşa girdi?

Çocuklar da takır takır yanıtlıyor.

Ama bu sorular çocuklara düşünmeyi ne kadar öğretiyor? Çocukların bilmesi gerekenler bunlar mı?

DÜŞÜNDÜREN SORULAR

Öğretmen bana dönüp “Özgür Bey, sizin sorularınız var mı?” diye soruyor.

Ben de “Var!” deyip, soruyorum.

Bazı tarihçiler, “Savaş askerler arasında olur. Bu savaşta milyonlarca sivil ölmüştür. Bunun için Birinci Dünya Savaşı, savaş değildir.” diyor. Katılıyor musunuz?

Bazı tarihçiler “Bu savaş dünya savaşı değildir. Avrupa’da olmuştur.” Bazı tarihçiler ise, “Tüm dünyadaki kolonilerden asker geldiği için dünya savaşıdır.” diyor. Ne düşünüyorsunuz?

Bazı tarihçiler, “Bu savaş birinci değildir. Tarihte bundan önce Anglo-İspanya savaşlarına, Rome-Pers savaşlarına, Büyük İskender savaşlarına kadar 20’den fazla dünya savaşı kabul edilme ihtimali olan savaş olmuştur.” diyor. Neden bu birinci?

Ya da en temel soru: “Savaş neden var?”

GERÇEK BİLİM İNSANLARININ SORDUĞU SORULAR

İşte tüm bu sorular düşünmeyi sağlar. Düşündüren sorular var olan veya kesin kabul edilen bilgileri sorgular. Temele iner.

Çocukları kuru bilginin yükünden kurtarır.

Düşündüren sorular gerçek bilim insanlarının sorduğu sorulardır.

FEN BİLİMLERİ

Tarih dersinden çıkıyorum. Bu süreci öğretmenler odasında tartışıyoruz. Bir fen bilgisi öğretmeni “Tarih subjektiftir ama fen bilimlerinde kesinlik vardır. Örneğin, Kadınlar XX kromozomuna, erkekler de XY kromozomuna sahiptir.” diyor.

Acaba bu gerçekten öyle mi? Bununla ilgili gerçek bilim insanları hangi soruları soruyor?

GERÇEKTEN KADIN MI?

İspanyol atlet Martinez-Patino 1985 yılında beklenmedik bir haber alıyor. 3 ay önce 60-metre bayanlar engelli koşuda kazandığı altın madalyayı geri istiyorlar.

Gerekçe de Martinez’in kadın değil, erkek olması.

Çünkü Martinez’de XX değil, erkek kromozomu olan XY var. Kadınlık cinsel organı olan Martinez haklı olduğunu ispatlamak için çare aramaya başlıyor.

BİLİM NE DİYOR?

Martinez’in yardımına Finli genetik bilimci De La Chapelle yetişiyor.

Martinez’de XY kromozomu var ve erkek gibi testosteron üretiyor ama beden testosterona karşı direnç geliştirdiği için Martinez kadın olarak gelişim göstermiştir. Yani, Martinez kadındır.

1988 yılında Olimpiyat komitesi Martinez’in kadın olduğunu kabul ediyor ve Martinez olimpiyatlara katılıyor. Komite önemli bir karar daha veriyor:

Artık yarışmacıların cinsiyeti kromozomlara göre değil, testosteron oranı göre belirlenecek. Çünkü her 480 kadın sporcudan 1 tanesi erkek kromozomuna sahip.

KESİNLİK VAR MI?

Doğal bilimlerde bile bilgiler sorgulanabilir.

Bir bilgi kanıtlara dayalı olsa bile, çocuk bilmeli ki, bu kesinlik birisinin yorumu.

Öğrenciler de aynı yoruma ulaşmak için bu bilgiyi sorgulayabilir.

Müfredatı kesin bilgiler topluluğu olarak sunduğumuz sürece, okulda ne yaratıcılık gelişir, ne sorgulama, ne de düşünme.

Okulun asıl görevi bilgileri sunmak değil, bilgileri sorgulatmaktır.

24 Ekim 2013