Bir futbol takımının başkanısınız.

Elinizde 11 milyon gibi bir bütçe var.

Paranın büyük bir kısmını 2 yıldız oyuncuya harcayıp (6 milyon), geri kalan para ile 9 ortalama futbolcu mu alırsınız (5 milyon) yoksa hepsiyle 11 tane ortalamanın üstünde futbolcu mu alırsınız? Birincisinde fiyat farkı oluşur, diğerinde oluşmaz.

Fiyat farkı oyuncuların performansını nasıl etkiler?

ARAŞTIRMA

Bu soruyu soran araştırmacı Bucciol ve ekibi, İtalya’da birinci lig takımlarındaki (Milan, Roma, Juventis da araştırmaya dahil) oyuncuların maaş farklarını inceliyor.

Görüyor ki, oyuncuların maaşları arasında fark arttıkça, o takımın kaybetme ihtimali artıyor.

Benzer bir araştırmayı Matt Bloom beyzbol takımları için yapıyor. Oyuncular arasındaki maaş ve prim farkı arttıkça, takım daha çok maç kaybediyor. Neden?

Çünkü fiyat farkı adaletsizlik yaratıyor. Adaletsizlik de verimliliği ve performansı düşürüyor. Peki, neden adaletsizlik verimliliği düşürüyor?

ADALETSİZLİĞİN SONUCU

Bu soruyu yanıtlamak için Çinli araştırmacı Xingliang Qi ve arkadaşları, bir araştırma yapıyor.

Qi, bir grup öğretmene bir anket uyguluyor. Anket, iş yerinde adalet olup olmadığını soruyor. Sonra bu öğretmenlerden saç örnekleri alıp, saçtaki stres hormonu (kortisol) oranına bakıyor.

Anket sonucuyla, hormon oranını karşılaştırınca enteresan bir sonuca ulaşıyor.

Kurumda adaletsizliğin olduğunu söyleyen öğretmenler, daha stresli. Stres de onların verimliliğini düşürüyor.

Dikkat ederseniz, bu araştırma öğretmenlerin söylemlerini baz almıyor. Direkt vücudun biyolojik tepkisine bakıyor. Biyoloji yalan söylemez. Ancak adaletsizliğin verimliliği düşürmesinin tek sebebi bu değil.

Adaletsizlik ve emek
Bir çalışan iş yerinin adil olmadığını düşünüyorsa, bunu farklı yollarla çözmeye çalışıyor.

İlk denediği mekanizma, itiraz etmek. Bu işe yaramıyorsa, ikinci yolu seçiyor: kendi verdiği emeği azaltıyor.

Bilinçli ya da farkında olmadan daha az çalışarak, eşitliği sağlamaya çalışıyor.

“Ne kadar ekmek, o kadar köfte” mantığıyla daha az çalışmaya başlıyor.

Tabii bazıları da aynı anda, eşitsizliğin öbür tarafındaki kişiyi karalamaya başlıyor. Dedikodu başlıyor.

Yani, eşitliği sağlamak için hem kendi tarafına (az çalışarak) hem de karşı tarafa (karalamayla ve dedikoduyla değerini düşürerek) müdahale ediyor. Bu şekilde eşitsizliği çözüyor. Peki, bir kurumda adaletsizlik yaratan nedir?

ADALETSİZLİĞİN SEBEBİ

Maaş dengesinin olmaması, müdürlerin kişilere farklı davranması, kayırmaca veya hesap verilebilir bir sistemin olmaması.

Tabii bonuslar, primler, yılın çalışanı ödülü, ödüllü yarışmalar, yılın en’leri programları adaletsizliğe yol açıyor. Bir kişi veya küçük bir grup bu uygulamalardan mutlu olsa da büyük bir bölüm mutsuz oluyor.

Kısacası, bir kurumda ne kadar adaletsizlik varsa, o kurumda verim ve performans o kadar düşüyor.

Bu açıdan kurumlar kendilerini gözden geçirip, önlemler almalıdır.

NOT: Ülkemiz için huzurlu bir sene diliyorum.

31 Aralık 2015